obiekty geograficzne oraz podział terytorialny
Województwo kujawsko-pomorskie – jedno z 16 polskich województw leżące w północno-centralnej części kraju. Zostało utworzone na mocy ustawy z dnia 24 lipca 1998 r. w przybliżeniu z dawnych województw: bydgoskiego, toruńskiego i włocławskiego.Urzędy i jednostki szczebla wojewódzkiego zostały rozdzielone pomiędzy dwa główne miasta regionu. Siedziba wojewody oraz większości urzędów administracji państwowej została ustanowiona w Bydgoszczy, natomiast siedziba sejmiku wojewódzkiego oraz organów administracji samorządowej w Toruniu.
| powiat | powierzchnia [km²] | ludność | opis | na mapie |
|---|---|---|---|---|
| powiat bydgoski | 1395 | 110565 | Powiat bydgoski – powiat w Polsce (województwo kujawsko-pomorskie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Bydgoszcz. Położony jest w środkowo-zachodniej części województwa kujawsko-pomorskiego, z wyłączeniem samego miasta Bydgoszczy, które na prawach powiatu znajduje się poza jego granicami.W skład powiatu wchodzą: gminy miejsko-wiejskie: Koronowo, Solec Kujawski gminy wiejskie: Białe Błota, Dąbrowa Chełmińska, Dobrcz, Nowa Wieś Wielka, Osielsko, Sicienko miasta: Koronowo, Solec Kujawski |  |
| m. Bydgoszcz | 176 | 359428 | Bydgoszcz (łac. Bidgostia, niem. Bromberg) – miasto na prawach powiatu w północnej Polsce, historycznie leży na Kujawach, nad rzeką Brdą i Kanałem Bydgoskim, którego wschodni fragment graniczy na Wiśle, największe miasto województwa kujawsko-pomorskiego. Jest siedzibą Wojewody Kujawsko-Pomorskiego.Bydgoszcz jest jednym z największych miast w Polsce. Stanowi duży ośrodek gospodarczy, kulturalny, akademicki, medyczny, wojskowy i sportowy. Jest węzłem drogowym, kolejowym i żeglugi śródlądowej w kraju, posiada Międzynarodowy Port Lotniczy im. Ignacego Jana Paderewskiego oraz port rzeczny. W Bydgoskim Węźle Wodnym łączą się dwie międzynarodowe śródlądowe drogi wodne, spinając dorzecza Europy Zachodniej i Wschodniej.Bydgoszcz jest wielobranżowym ośrodkiem przemysłowym i usługowym, w którym obecnych jest wiele koncernów krajowych i zagranicznych. W 2005 r. powstał Bydgoski Park Przemysłowo-Technologiczny, w którym w 2009 r. 30 ha znalazło się w Pomorskiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej.Znajdują się tu cztery uczelnie publiczne: Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy im. J.J. Śniadeckich, Collegium Medicum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Akademia Muzyczna oraz 6 niepublicznych szkół wyższych.Miasto jest ośrodkiem kultury muzycznej. Posiada znaną z akustyki filharmonię oraz nowoczesną operę. Oprócz tego sztuki wystawia Teatr Polski oraz teatry niepubliczne. Istnieją Ośrodki Kultury: Miejski i Wojewódzki oraz liczne galerie sztuki z Galerią Miejską bwa i Galerią Sztuki Nowoczesnej.Bydgoszcz jest również ośrodkiem turystycznym. Na uwagę zasługuje Stare Miasto położone w meandrach rzeki Brdy (drugim obszarem staromiejskim jest Stary Fordon nad Wisłą), Wyspa Młyńska, Wenecja Bydgoska oraz Śródmieście z wielkomiejską zabudową secesyjną. Unikatowym zabytkiem jest najstarsza, czynna w Polsce sztuczna droga wodna – Kanał Bydgoski (1774 r.) z systemem śluz.Wśród wielu polskich miast Bydgoszcz wyróżnia się jako ośrodek wojskowy (m.in. siedziba Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych oraz ośrodka szkoleniowego NATO), medyczny (10 szpitali, czołowe pozycje Centrum Onkologii w rankingach polskich szpitali), kulturalny (kultura muzyczna) oraz sportowy (liczne imprezy międzynarodowe). | |
| powiat inowrocławski | 1225 | 163682 | Powiat inowrocławski - powiat w Polsce (w południowej części województwa kujawsko-pomorskiego), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Inowrocław.W skład powiatu wchodzą: gminy miejskie: Inowrocław gminy miejsko-wiejskie: Gniewkowo, Janikowo, Kruszwica, Pakość gminy wiejskie: Dąbrowa Biskupia, Inowrocław, Rojewo, Złotniki Kujawskie miasta: Inowrocław, Gniewkowo, Janikowo, Kruszwica, Pakość | |
| powiat mogileński | 675 | 46590 | Powiat mogileński – powiat w Polsce (w południowo-zachodniej części województwa kujawsko-pomorskiego), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Mogilno.W skład powiatu wchodzą: gminy miejsko-wiejskie: Mogilno, Strzelno gminy wiejskie: Dąbrowa, Jeziora Wielkie miasta: Mogilno, Strzelno | |
| powiat nakielski | 1120 | 86969 | Powiat nakielski – powiat w Polsce (w zachodniej części województwa kujawsko-pomorskiego), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Nakło nad Notecią.W skład powiatu wchodzą: gminy miejsko-wiejskie: Kcynia, Mrocza, Nakło nad Notecią, Szubin gminy wiejskie: Sadki miasta: Kcynia, Mrocza, Nakło nad Notecią, Szubin | |
| powiat sępoleński | 791 | 41636 | Powiat sępoleński - powiat w Polsce (w północno-zachodniej części województwa kujawsko-pomorskiego), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Sępólno Krajeńskie. Niektóre jednostki organizacyjne powiatu mieszczą się w Kamieniu Krajeńskim i Więcborku.W skład powiatu wchodzą: gminy miejsko-wiejskie: Kamień Krajeński, Sępólno Krajeńskie, Więcbork gminy wiejskie: Sośno miasta: Kamień Krajeński Kamień Krajeński, Sępólno Krajeńskie Sępólno Krajeńskie, Więcbork Więcbork↑ | |
| powiat świecki | 1474 | 99839 | Powiat świecki - powiat w Polsce (w północnej części województwa kujawsko-pomorskiego), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Świecie.W skład powiatu wchodzą: gminy miejsko-wiejskie: Nowe, Świecie gminy wiejskie: Bukowiec, Dragacz, Drzycim, Jeżewo, Lniano, Osie, Pruszcz, Świekatowo, Warlubie miasta: Nowe, Świecie | |
| powiat tucholski | 1075 | 48283 | Powiat tucholski – powiat w Polsce (w północnej części województwa kujawsko-pomorskiego), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Tuchola.W skład powiatu wchodzą: gminy miejsko-wiejskie: Tuchola gminy wiejskie: Cekcyn, Gostycyn, Kęsowo, Lubiewo, Śliwice miasta: Tuchola | |
| powiat żniński | 985 | 70792 | Powiat żniński – powiat w Polsce (województwo kujawsko-pomorskie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Siedzibą jego władz jest Żnin.Na terenie powiatu znajduje się m.in. stanowisko archeologiczne Biskupin, cementownia Lafarge oraz pałac w Lubostroniu.W skład powiatu wchodzą: gminy miejsko-wiejskie: Barcin, Janowiec Wielkopolski, Łabiszyn, Żnin gminy wiejskie: Gąsawa, Rogowo miasta: Barcin, Janowiec Wielkopolski, Łabiszyn, Żnin↑ | |
| powiat aleksandrowski | 475 | 55919 | Powiat aleksandrowski – powiat w Polsce, w województwie kujawsko-pomorskim, utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Aleksandrów Kujawski.W jego południowej części leży Równina Inowrocławska z Kanałem Bachorze, w północnej znajduje się część Kotliny Toruńskiej z niecką rzeki Tążyny. Nizina Ciechocińska i płynąca przez nią rzeka Wisła, stanowi jednocześnie północno-wschodnią granicę powiatu. W powiecie znajduje się jedno z bardziej znanych w kraju uzdrowisk – Ciechocinek.W skład powiatu wchodzą: gminy miejskie: Aleksandrów Kujawski, Ciechocinek, Nieszawa gminy wiejskie: Aleksandrów Kujawski, Bądkowo, Koneck, Raciążek, Waganiec, Zakrzewo miasta: Aleksandrów Kujawski (12,5 tys. mieszk.), Ciechocinek (10,8 tys. mieszk.), Nieszawa (2 tys. mieszk.) | |
| powiat brodnicki | 1040 | 78102 | Powiat brodnicki - powiat w Polsce (województwo kujawsko-pomorskie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Brodnica.W skład powiatu wchodzą: gminy miejskie: Brodnica gminy miejsko-wiejskie: Górzno, Jabłonowo Pomorskie gminy wiejskie: Bartniczka (dawna gmina Grążawy), Bobrowo, Brodnica, Brzozie, Osiek, Świedziebnia, Zbiczno miasta: Brodnica, Górzno, Jabłonowo Pomorskie↑ | |
| powiat chełmiński | 527 | 52610 | Powiat chełmiński – powiat w Polsce (województwo kujawsko-pomorskie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Chełmno.W skład powiatu wchodzą: gminy miejskie: Chełmno gminy wiejskie: Chełmno, Kijewo Królewskie, Lisewo, Papowo Biskupie, Stolno, Unisław miasta: Chełmno | |
| powiat golubsko-dobrzyński | 613 | 45480 | Powiat golubsko-dobrzyński – powiat w Polsce (we wschodniej części województwa kujawsko-pomorskiego), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Golub-Dobrzyń. | |
| m. Grudziądz | 58 | 97676 | Grudziądz (łac. Graudentum, Graudentium, niem. Graudenz) – miasto na prawach powiatu w województwie kujawsko-pomorskim nad Wisłą. Według danych z 31 marca 2011 r. miasto miało 98 726 mieszkańców[potrzebne źródło]. | |
| powiat grudziądzki | 728 | 40135 | Powiat grudziądzki – powiat w Polsce (w północno-wschodniej części województwa kujawsko-pomorskiego), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Grudziądz. Największym miastem w powiecie jest Łasin.W skład powiatu wchodzą: gminy miejsko-wiejskie: Łasin, Radzyń Chełmiński gminy wiejskie: Gruta, Rogóźno, Świecie nad Osą, Gmina Grudziądz miasta: Łasin, Radzyń Chełmiński | |
| powiat lipnowski | 1016 | 67231 | Powiat lipnowski - powiat w Polsce (we wschodniej części województwa kujawsko-pomorskiego), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Lipno.W skład powiatu wchodzą: gminy miejskie: Lipno gminy miejsko-wiejskie: Dobrzyń nad Wisłą, Skępe gminy wiejskie: Bobrowniki, Chrostkowo, Kikół, Lipno, Tłuchowo, Wielgie miasta: Lipno, Dobrzyń nad Wisłą, Skępe | |
| powiat radziejowski | 607 | 41646 | Powiat radziejowski – powiat w Polsce (w południowej części województwa kujawsko-pomorskiego), reaktywowany w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Radziejów. | |
| powiat rypiński | 586 | 44723 | Powiat rypiński – powiat w Polsce (we wschodniej części województwa kujawsko-pomorskiego), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Rypin.W skład powiatu wchodzą: gminy miejskie: Rypin gminy wiejskie: Brzuze, Rogowo, Rypin, Skrwilno, Wąpielsk miasta: Rypin | |
| m. Toruń | 116 | 203447 | Toruń (niem. Thorn, łac. Thorunia, Torunium) – miasto na prawach powiatu w województwie kujawsko-pomorskim. Prawobrzeżna część miasta leży na Pomorzu, lewobrzeżna część położona jest na Kujawach. Miasto leży nad Wisłą i Drwęcą. Duży ośrodek gospodarczy, kulturalny, naukowy oraz turystyczny (m.in. uznany na Wielkie Centrum Krajoznawcze Polski, Średniowieczny Zespół Miejski wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO oraz Listę Pomników Historii RP.).Od 1999 siedziba marszałka województwa kujawsko-pomorskiego, siedziba organów samorządu województwa, czyli Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego, Kujawsko-Pomorskiego Sejmiku Wojewódzkiego oraz jednostek im podporządkowanych. Siedziba starosty powiatu toruńskiego. W latach 1920–1939 stolica województwa pomorskiego, w latach 1945–1975 w województwie bydgoskim (w latach 1945-1950 nosiło ono nazwę woj. pomorskie), w latach 1975–1998 stolica województwa toruńskiego.Jest jednym z najstarszych miast polskich. Miasto posiadało prawo do czynnego uczestnictwie w akcie wyboru króla. Od 1992 Toruń jest siedzibą kurii diecezji toruńskiej. W 1997 toruński zespół staromiejski został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO, a od 2004 jest ogólnopolską siedzibą Ligi Polskich Miast UNESCO. Toruńska starówka w 2007 r. w plebiscycie „Rzeczpospolitej” została uznana za jeden z siedmiu cudów Polski. Toruński Rynek i Ratusz Staromiejski zajęły 3. miejsce w plebiscycie czytelników polskiej edycji National Geographic Polska na 30 najpiękniejszych miejsc na świecie. | |
| powiat toruński | 1230 | 100972 | Powiat toruński - powiat w Polsce (województwo kujawsko-pomorskie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Siedzibą powiatu jest miasto Toruń, który jako miasto na prawach powiatu nie wchodzi w jego skład.Największe rzeki to Wisła oraz jej prawy dopływ Drwęca. Przez powiat przebiega planowana trasa autostrady A1, a także droga krajowa nr 1 Gdańsk-Katowice.W skład powiatu wchodzą: gminy miejskie: Chełmża gminy wiejskie: Chełmża, Czernikowo, Lubicz, Łubianka, Łysomice, Obrowo, Wielka Nieszawka, Zławieś Wielka miasta: Chełmża | |
| powiat wąbrzeski | 502 | 35034 | Powiat wąbrzeski - powiat w Polsce (województwo kujawsko-pomorskie) na obszarze Pojezierza chełmińsko-dobrzyńskiego,w dorzeczu Wisły i jej prawego dopływu Drwęcy, w centrum historycznej ziemi chełmińskiej.Utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Wąbrzeźno.W skład powiatu wchodzą: gminy miejskie: Wąbrzeźno gminy wiejskie: Dębowa Łąka, Książki, Płużnica, Wąbrzeźno miasta: Wąbrzeźno | |
| m. Włocławek | 84 | 114885 | Włocławek (łac. Vladislavia, niem. Leslau) – miasto na prawach powiatu w województwie kujawsko-pomorskim, nad Wisłą, przy ujściu Zgłowiączki, siedziba powiatu włocławskiego. Jedno z głównych miast województwa (3. pod względem wielkości), w przeszłości niejednokrotnie nazywane stolicą Kujaw. Miasto jest siedzibą kurii diecezji włocławskiej.W latach 1975-1998 miasto było stolicą województwa włocławskiego. | |
| powiat włocławski | 1474 | 86920 | Powiat włocławski – powiat w Polsce (we wschodniej części województwa kujawsko-pomorskiego), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Włocławek. Największym miastem jest Brześć Kujawski.W skład powiatu wchodzą: gminy miejskie: Kowal gminy miejsko-wiejskie: Brześć Kujawski, Chodecz, Izbica Kujawska, Lubień Kujawski, Lubraniec gminy wiejskie: Baruchowo, Boniewo, Choceń, Fabianki, Kowal, Lubanie, Włocławek miasta: Kowal, Brześć Kujawski, Chodecz, Izbica Kujawska, Lubień Kujawski, Lubraniec | |