obiekty geograficzne oraz podział terytorialny
Powiat cieszyński – powiat w Polsce (województwo śląskie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Cieszyn.Położony jest w południowej części województwa śląskiego, przy granicy z Czechami i Słowacją. Powierzchnia powiatu wynosi 730,29 km², zamieszkuje go 177 124 mieszkańców. Gęstość zaludnienia wynosi 243 mieszkańców na 1 km² (2012). Wszystkie gminy powiatu należą do Euroregionu Śląsk Cieszyński, zarazem stanowiąc trzon tego euroregionu po polskiej stronie.
| gmina | powierzchnia [km²] | ludność | opis | na mapie |
|---|---|---|---|---|
| m. Cieszyn | 29 | 35918 | Cieszyn (czes. Těšín, niem. Teschen, łac. Tessin) – miasto w południowej Polsce, w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim, którego władz jest siedzibą. Leży na Pogórzu Śląskim, nad Olzą. Współczesne administracyjne pojęcie „miasto Cieszyn” odnosi się do prawobrzeżnej części, stanowiącego pod względem przestrzennym i społecznym jedną całość, ośrodka miejskiego, którego część lewobrzeżna należy do Czech i nosi oficjalną nazwę „Czeski Cieszyn”.Dzieje Cieszyna sięgają IX wieku i wiążą się z grodem słowiańskiego plemienia Golęszyców. Lokacja miasta nastąpiła około 1220 r. Od końca XIII wieku było ono centrum księstwa cieszyńskiego – istniejącego formalnie do 1918 r. i rządzonego w swej historii przez dwie dynastie: Piastów oraz Habsburgów – stając się w epoce nowożytnej jednym z najważniejszych miast Śląska. W dobie XIX-wiecznego uprzemysłowienia Cieszyn zaczął być gospodarczo prześcigany przez takie ośrodki jak Bielsko czy Morawska Ostrawa, pozostając jednak ważnym ośrodkiem kulturalnym i oświatowym. Podział miasta dokonał się w lipcu 1920 r. i był wynikiem dwuletniego sporu terytorialnego między powstałymi na gruzach monarchii austro-węgierskiej Polską i Czechosłowacją. Cieszyn jest stolicą krainy historyczno-geograficznej Śląska Cieszyńskiego.W polskiej części miasta znajduje się większość cieszyńskich zabytków, skupionych w zespole przestrzennym Starego Miasta oraz na Górze Zamkowej. Do najbardziej rozpoznawalnych należą rotunda św. Mikołaja i Kościół Jezusowy.W przeciwieństwie do Czeskiego Cieszyna, dzielnice prawobrzeżne są jednolite etnicznie – ponad 96% ludności deklaruje narodowość polską. Charakterystyczna jest natomiast różnorodność religijna z wyznaniami rzymskokatolickim i luterańskim jako dominującymi.Według danych na 1 stycznia 2013 r. polski Cieszyn liczy 36 119 mieszkańców, jego powierzchnia wynosi natomiast 28,61 km². Wspólnie obie części miasta zamieszkiwane są przez 60,5 tys. osób i zajmują 63 km². |  |
| m. Ustroń | 59 | 16003 | Ustroń wymowa – miasto i gmina w południowej części województwa śląskiego, w powiecie cieszyńskim. Uzdrowisko (jedno z dwóch w województwie), ośrodek wczasowy i wypoczynkowy na Śląsku Cieszyńskim. Leży w Beskidzie Śląskim nad rzeką Wisłą.Według danych z 31 grudnia 2012 r. miasto miało 16 002 mieszkańców.Do 1954 roku był siedzibą gminy Ustroń. | |
| m. Wisła | 109 | 11261 | Wisła (cz. Visla, niem. Weichsel) – miasto i gmina w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim, w Beskidzie Śląskim. Ośrodek wypoczynkowy, turystyczny, sportowy i luteranizmu w Polsce. Na terenie miasta swoje źródła ma największa polska rzeka o tej samej nazwie – Wisła. Według danych z 31 marca 2011 r. miasto miało 11 335 mieszkańcówDo 1954 roku była siedzibą gminy Wisła. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa bielskiego. Historycznie leży na Śląsku Cieszyńskim.W latach 1945 - 1991 stacjonowała tu strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza. Z dniem 16.05.1991 roku strażnica została przejęta przez Straż Graniczną i funkcjonowała do 21.09.2004 roku, kiedy to została rozformowania. | |
| gmina Brenna | 95 | 10978 | Brenna – gmina wiejska w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim. W latach 1975-1998 gmina położona była w województwie bielskim.Według danych z 30 czerwca 2004 gminę zamieszkiwały 10 164 osoby. | |
| gmina Chybie | 32 | 9543 | Chybie – gmina wiejska w południowym województwie śląskim, w północno-wschodniej części powiatu cieszyńskego. Siedziba gminy to Chybie.Według danych z 31 grudnia 2012 Chybie miało 9500 mieszkańców. Powierzchnia wynosi 32 km². | |
| gmina Dębowiec | 43 | 5700 | Dębowiec – gmina wiejska w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim. W latach 1975-1998 miejscowości gminy położone były w województwie bielskim.Siedziba gminy to Dębowiec.Według danych z 30 czerwca 2004 gminę zamieszkiwało 5498 osób. | |
| gmina Goleszów | 66 | 12908 | Goleszów – gmina wiejska w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim. W latach 1975-1998 gmina położona była w województwie bielskim.Siedziba gminy to Goleszów.Według danych z 30 czerwca 2004 gminę zamieszkiwały 12 033 osoby. | |
| gmina Hażlach | 49 | 10608 | Hażlach (do 31 XII 1996 gmina Haźlach) – gmina wiejska w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim. W latach 1975-1998 gmina położona była w województwie bielskim.Siedziba gminy to Hażlach.Według danych z 30 czerwca 2004 gminę zamieszkiwało 9708 osób. | |
| gmina Istebna | 84 | 11908 | Istebna – gmina wiejska w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim. W latach 1975-1998 gmina położona była w województwie bielskim. Siedziba gminy to Istebna, a pozostałymi miejscowościami są Jaworzynka i Koniaków. Te trzy najmłodsze na Śląsku Cieszyńskim miejscowości położone najwyżej w Beskidzie Śląskim bywają potocznie nazywane Beskidzką Trójwsią.Według danych z 31 grudnia 2012gminę zamieszkiwało 11 917 osób. | |
| gmina Zebrzydowice | 41 | 13144 | Zebrzydowice – gmina wiejska w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim, historycznie na Śląsku Cieszyńskim. W latach 1975-1998 gmina położona była w województwie katowickim (jest zatem jedyną gminą powiatu cieszyńskiego, która nie wchodziła w skład województwa bielskiego).Siedziba gminy to Zebrzydowice, składające się z dwóch sołectw, a jedno z nich – Zebrzydowice Dolne do 30 grudnia 1999 było określane jako oficjalna siedziba gminy.Według danych z 30 czerwca 2004 gminę zamieszkiwały 12 384 osoby.Położona jest na granicy z Czechami, jej teren jest pagórkowaty, liczne lasy i stawy. Gmina leży na ważnym szlaku komunikacyjnym, posiada węzeł kolejowy a do czasu wejścia Polski do strefy Schengen znajdowały się na jej terenie kolejowe przejście graniczne z Czechami oraz drogowe przejście graniczne w Marklowicach Górnych. | |
| gmina Skoczów | 64 | 26727 | Skoczów – gmina miejsko-wiejska w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim. W latach 1975-1998 gmina położona była w województwie bielskim.Siedziba gminy to Skoczów.Według danych z 30 czerwca 2004 gminę zamieszkiwało 25 518 osób. | |
| gmina Strumień | 59 | 12781 | Strumień – gmina miejsko-wiejska w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim. W latach 1975-1998 gmina położona była w województwie bielskim.Siedziba gminy to Strumień.Według danych z 31 grudnia 2012 gminę zamieszkiwało 12 659 osób. | |